Lilian Luz Cruz

Pag-unawa sa Panitikang Pambata
Panitikang Pambata, kung titingnan ang dalawang salitang ito makikita kaagad na ito ay binubuo ng kahit anong uri ng panitikan na para sa bata. Sa salitang bata matutukoy kaagad ang tiyak nitong mambabasa, ang bata. Dahil sa ilang mga paghamak sa bata at pagmamaliit sa kakayahan nito, hindi rin ligtas dito ang panitikang pambata. Maraming mga mababanggit na miskonsepsyon at maling pagtingin tungkol dito. Ang talamak na sigurong pagtingin ay ito ay mababaw, dahil na rin siguro sa pag-iisip na dapat ang nilalaman nito ay madaling maunawaan ng bata. Kahit ako bago ako kumuha ng kursong ito, nasa isip ko na ito ay mababaw. Pero kung iisipin, isa itong pagkwestiyon sa kakayahan ng bata. Tila hindi hinahayaang umunlad ang bata o kaya hindi ito tinitingnan bilang ganap na tao. Isa itong malaking pagkakamali dahil kung pag-aaralang mabuti ang panitikang pambata, makikita na napakayaman nito sa mga ideya, makabuluhan ito at hindi isang panitikan na basta-basta lamang babalewalain. Sa kabilang banda, nakakatuwa dahil marami na tayong makikita na mga aklat pambata sa kasalukuyan. Ang mga ito ay may halagang 60-66, ang presyong ito ay hindi gaanong mura kung sa panlasa ng mga nanay na pinagkakasya ang kakarampot na sweldo sa mga pangunahing pangangailangan ng pamilya. Masasabing middle class o ang mga magulang na nangongolekta ng mga librong mababasa ng kani-kanilang anak ang maluwag sa loob na makakabili nito. Bilang solusyon ng ilang mamamayan, mas tinatangkilik nila iyong mga aklat pambata na imitation o iyung mga pirated. Kung noon, mga DVD at VCD lamang ang pinipirata, ngayon sa mga bangketa marami nang nagbebenta nito. Ang papel na ginamit ay newsprint at wala itong kulay kaya mabebenta lamang ito ng 10 pesos. Sa ganitong sitwasyon, ang maaaring maiugat lamang ito sa matinding kahirapan na nararanasan ng lahat ngayon.
Kung ang nilalaman ng mga kwentong pambata ang pag-uusapan, maraming mga kwento ang masasabing maganda. Iba-iba ang mga maaaring tema, maaaring mga karanasan ng bata, ang kapaligiran nito, pantasya, bayani at iba pa na makakapukaw ng imahinasyon at isipan ng bata. Sa anim na nabasa sa klase, ang Ang Unang Baboy sa Langit ni Rene Villanueva, Two Friends, One World ni Ramon Sunico, Mayroon Akong Alagang Puno ni Carla Pacis, Sundalong Patpat ni Virgilio Almario, Papel de Liha ni Ompong Remigio at The Greediest of Rajahs and the Whitest of Clouds ni Honoel Ibardolaza, may mga ilang mahalagang mabanggit tungkol sa mga aklat pambata. Una, mapapansin na hindi talaga mawawala ang pantasya. Maganda ito dahil sa nilalaro nito ang imahinasyon ng bata. Sa pagiging bata na siguro makikita at mapapansin ang malakas at malawak na imahinsayon. Tulad ng sinabi sa May Alaga akong Puno, nakakalungkot isipin na sa ating pagtanda, tumitigil na tayong mangarap at managinip. Kasabay na rin siguro nito, nawawala na rin ang ating pagpapahalaga sa mga maliliit at mga simpleng bagay sa paligid natin. Ikalawa, masasabi na hindi rin mawawala ang aral sa mga kwento, bukod sa kagandahan asal o pag-uugali, hindi mawawala ang ilan pang mga kaalamang mapupulot dito. Sa mga kwentong ito, nalalakbay natin ang iba’t-ibang lugar, nakikita ang iba’-ibang kultura at nagiging pamilyar tayo sa ilang mga karanasan at sitwasyon. Ikatlo, masasabi na kahit kilala ang awtor, may mga pagkakataon pa rin na may ilang kapuna-puna sa kanilang mga akda, katulad na lamang sa mga nabanggit sa Ang Unang Baboy sa Langit. Mapapansin na hindi naman marumi ang pangunahing kaaway ng bidang baboy sa kwento. Ikaapat, kapansin-pansin ang ilan na may salin. Merong mga salin na nagiging literal, may iba naman na malayo sa orihinal at may iba na pilit kung merong tugma. Makikita dito na mahirap talaga ang gawaing pagsalin ng mga kwento dahil sa may ilang mga ideya na hindi naisasama o kaya ay wala namang direktang salin. Ikalima, masasabi na importante kung meron itong identidad na Pilipino, maganda sana kung sa mga kwento ay maging pamilyar at mulat ang mga mambabasa sa kultura natin. Masasabi na maganda rin naman kung gumamit ng ilang kultura tulad ng sa The Greediest of Rajahs and the Whitest of Clouds dahil namumulat tayo sa iba pang kultura sa daigdig. Ikaanim, sa pagsusuri ng kwento, magandang tingnan kung pambata nga ba ito. Mahalaga ito dahl sa ang tiyak na mambabasa nito ay bata. Maganda rin kung ang mga mismong tinatampok sa kwento ay mga bata. Tulad ng pagpapakita na may lakas, tinig at kakayahan din ito. Ikapito, siguro sa mga nabasa, ang pangunahing kahinaan ng mga aklat ay ang ilustrayon nito. Mahalaga ang ilustrasyon dahil dito mas nakikita at nagiging malinaw sa isipan ng mga bata ang nangyayari sa kwento. Ang ilang mga lumabas na kahinaan dito ay ang mga sumusunod:
Una, Walang buhay ang larawan, mapapansin ito sa Sundalong Patpat na tila hindi makikita sa ilustrasyon ang mga nangyayari sa teksto. Ikalawa, hindi binibigyan ng espasyo ang teksto. And ikatlo, may ilang mga kasama sa ilustrasyon na dekorasyon lamang. Ang masasabing magandang ilustrasyon ay iyong hindi parang eksibit kung hindi iyong naibibigay at napapakita nito kung ano ang sinasabi ng teksto. At ang ikawalo, hindi lahat ng mga nagwagi ng gantimpala ay magaling. Siguro ay kinakailangan na masuri ng mabuti kung ano nga ba ang mga karapat-dapat na manalo sa mga paligsahan at hindi madadaan sa palakasan lamang ng koneksyon.
Masasabi na nakakausad na ang panitikang pambata at umuunlad na nga ito. Marami na ang mga nagsusulat at kahit sa eskwelahan ay nabibigyan na rin ito ng pagpapahalaga. Siguro kailangan na lamang ang ibayong pagpupursige para sa mga manunulat at mga ilustrador na mahasa ang kanilang mga kakayahan. Kailangan din na pagtuunan pa ng pansin ang mga pangangailangan ng mga bata at ibigay ang tamang pagpapahalaga at pagturing dito. Siguro kailangang maaksyunan na rin ang problema sa kahirapan na nag-uugat sa maraming problema sa bata gayon na rin sa kakayanhan ng mga tao na tangkilikin ang mga ganitong babasahin. Ang panitikang pambata ay hindi makakailang maganda, kailangan lamang ang bukas at kritikal na pag-iisip para maunawaan ito at mabigyan ng tamang pagpapahalaga.